زیرساخت‌های ایران برای تهدیدهای ناشی از تغییرات اقلیمی آماده نیست
اول: تغییر اقلیم واقعیتی است که از آن گریزی نیست. دمای زمین با «سرعتی بی‌سابقه» رو به افزایش است و ایران همانند دیگر نقاط جهان، گرم‌ترین روزهای خود را سپری می‌کند. دانشمندان برآورد کرده‌اند که طی ۱۰۰ سال گذشته دمای زمین تقریباً ۱.۷ درجه سانتی‌گراد افزایش یافته است و سال ۲۰۲۳ احتمالاً گرم‌ترین سال ثبت شده در تاریخ خواهد بود. گرمای شدید و بی‌سابقه سال جاری باعث مشکلات بسیاری برای ساکنان زمین شده است که از آن جمله می‌توان به مرگ هزاران نفر، آب شدن شدید یخ‌های قطبی و آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های دنیا اشاره کرد. اگر تغییرات اقلیمی و روند گرم شدن زمین با همین سرعت ادامه یابد تا سال ۲۱۰۰ تابستان‌هایی با امواج گرمای طولانی‌تر، روزهای گرمای شدیدتر و دمای بالاتر از رکوردهای تاریخی می‌توانند برای نیمی از سال ادامه داشته باشد، موضوعی که باعث بحران‌های فراوان برای مردم جهان خواهد شد.
دوم: امروز «تغییرات اقلیمی» به «بحران‌های اقلیمی» منتهی شده است و آثار جانبی امنیتی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن حقیقتی تلخ است که مردم و دولت‌ها با آن روبرویند. تغییرات اقلیمی در کنار خسارت‌های زیان‌بار محیط زیستی مانند افزایش میانگین دما، آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع، وقایع شدید آب و هوایی، تغییر الگوی بارندگی و کاهش منابع آبی، اثرات سهمگین اقتصادی و اجتماعی همچون گسترش فقر و نابرابری، افزایش مصرف انرژی، کاهش بهره‌وری صنعتی، کاهش امنیت غذایی و افزایش مهاجرت‌های اجباری را در پی خواهد داشت.
سوم: برای مواجهه با تغییرات اقلیمی دو گونه راه‌حل وجود دارد. اولین آن، راه‌حل «کاهشی» است که در آن کاهش عوامل ایجادکننده تغییرات اقلیمی مانند گازهای گلخانه‌ای را مورد هدف قرار می‌دهد و دومین آن، راه‌حل «سازگاری» است که در آن تلاش می‌شود تا شرایط حاصل از تغییرات اقلیمی درک شود و برای مواجه با آن‌ها اقدامات سازگاری صورت پذیرد تا آسیب‌پذیری محلی در مقابل تغییرات اقلیمی کاهش یابد. راه‌حل «کاهشی» در راستای کند کردن نرخ افزایش دمای کره زمین در آینده گام برمی‌دارد و راه‌حل «سازگاری» در پی یافتن راه‌هایی برای ایجاد شرایط مطلوب زندگی و سازگاری با تغییرات اقلیمی در شرایط گرمایش زمین است.
چهارم: زمانی که ما سیاست‌های مربوط به سازگاری را اتخاذ می‌کنیم در واقع پذیرفته‌ایم که تغییرات اقلیمی ادامه خواهد یافت و ما باید راهکاری برای کاهش خطرات ناشی از آن پیدا کنیم. «تقویت زیرساخت‌ها، به‌ویژه زیرساخت‌های مرتبط با انرژی، آب، حمل‌ونقل و بهداشت و درمان»، «ارتقاء آمادگی و برنامه‌ریزی برای مقابله با بحران‌های طبیعی ناشی از تغییر اقلیم»، «توسعه سامانه‌های نوین هشدار مخاطرات جوی و اقلیمی»، «کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی و افزایش استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر»، «بهینه‌سازی استفاده از منابع آبی»، «توسعه کشاورزی پایدار» و «توسعه راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت، مانند زیرساخت‌های سبز» می‌توانند نقش مهمی در سازگاری با تغییرات اقلیمی داشته باشند.
پنجم: تغییرات اقلیمی تهدید قابل‌توجهی برای ثبات و عملکرد زیرساخت‌های حیاتی یک کشور است و امروز زیرساخت‌های حیاتی ایران مانند تأسیسات انرژی، بنادر، راه‌ها و پل‌ها، آب و فاضلاب، بهداشت و درمان و … در شکننده‌ترین وضعیت در برابر مخاطرات اقلیمی قرار دارند. سیاست‌گذاران و تصمیم گیران باید با ارزیابی آسیب‌پذیری زیرساخت‌های کشور در برابر تغییرات اقلیمی، به مقاوم‌سازی و ارتقای امنیت و پایداری زیرساخت‌های حیاتی کشور بپردازند. سازگاری زیرساخت‌های کشور با تغییرات اقلیمی برای افزایش انعطاف‌پذیری آن و کاهش آسیب‌پذیری در برابر رویدادهای شدید آب و هوایی و الگوهای تغییر آب‌وهوا ضروری است. امروز باید در توسعه زیرساخت‌های مقاوم به تغییرات اقلیمی، مانند بنادر مقاوم در برابر سیلاب‌ها، جاده‌ها و پل‌های مقاوم در برابر طغیان رودخانه‌ها و نیروگاه‌های مقاوم در برابر تغییرات آب‌و‌هوایی و.. سرمایه‌گذاری شود تا استحکام و پایداری کشور را در برابر چالش‌های آینده تقویت گردد.
ششم: ایران جزو ۱۰ کشور نخست تأثیرگذار و تأثیرپذیر از تغییرات اقلیمی است ولی آماده مواجهه با تغییرات اقلیمی نیست. توجه به آثار تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی بر کشور ایران، امری اساسی و حیاتی است و نیازمند برنامه‌ریزی و اقدامات جدی برای ارتقای سازگاری و تاب‌آوری در برابر اثرات تغییر اقلیم است. اجرای موفق برنامه‌های «سازگاری» و «کاهشی» نیازمند سیاست‌گذاری‌های کارآمد است و بدون تغییر در رویکردهای غلط گذشته ممکن نیست. اگر تدابیر کاهشی-سازگاری کارآمد اتخاذ نشود، کشور ایران در آینده‌ای نزدیک با آثار جدی و غیرقابل بازگشتی مواجه خواهد شد. با انجام اقدامات قاطع امروز، می‌توان با کاهش آسیب‌پذیری ناشی از تغییرات اقلیمی، فردایی امن‌تر، سالم‌تر و مرفه‌تر ایجاد کرد.
منبع: روزنامه آرمان ملی